Avatar, China zijn achillespees?

De kogel is door de kerk! De film Avatar mag nu officieel als de meest succesvolle film ooit bestempeld worden. De meesterprent (besproken door mijn broer en mezelf op www.petervanrompuy.be) heeft meer dan 1,8 miljard dollar (!) wereldwijd opgebracht. Daarmee zinkt Avatar het schip van Titanic, ook van de hand van James Cameron, dat tot dusver de meest succesvolle film aller tijden was.

Ik vind dit niet verwonderlijk aangezien Avatar als veel meer dan enkel een film bestempeld kan worden. Het is immers ook de drager van een technologische revolutie en de ontwikkelaar van maatschappelijke onrust. Maar wat bedoel ik juist met die maatschappelijke onrust?

Het volgende namelijk. Avatar heeft zulk een invloed verworven dat de Chinese overheden besloten de film aan banden te leggen. De 2D versie werd uit de zalen gehaald en enkel de 3D versie, die voor de meeste Chinezen te duur is, mocht nog in de zalen vertoond worden. Dit komt bovenop het feit dat in China slechts een twintigtal buitenlandse filmen per jaar vertoond mogen worden.

Met deze maatregel reageerde China op de broeiende Chinese maatschappelijke beweging die zich ging identificeren met de vrijheidsstrijd van de Na’Vi. Vele Chinezen voelden zich immers aangesproken wanneer deze blauwe wezens strijd voerden tegen de mensheid, ter bescherming van hun cultuur en land. China is specialist geworden wanneer het gaat om massale deportaties en onteigeningen. Denk maar aan de massale invoer van Chinese plattelandslieden in Tibet om de veerkracht van de lokale bevolking te breken, of aan de verhuis van meer dan 1,3 miljoen mensen om de drieklovendam te bouwen.

“All the forced removal of old neighbourhoods in China makes us the only earthlings today who can really feel the pain of the Na'vi,"

"For audiences in other countries, such brutal eviction is something outside their imagining. It could only take place on another planet or in China,"

Dit zijn quote’s van twee invloedrijke Chinese columnisten/Bloggers. Ze typeren de dualiteit waarin China verkeert; enerzijds stelt ze haar bevolking steeds meer bloot aan invloeden en bedrijven van buitenaf, en hierbij is het internet natuurlijk de grootste boodschapper, en anderzijds probeert ze net deze onstuitbare stroom van informatie gericht te censureren en tegelijkertijd economisch de vruchten te plukken.
Principes blijven echter slechts principes wanneer er geld mee te verdienen valt. Zo zien we dat de regering van de Chinese provincie Zhangjiajie de naam van een berg heeft omgedoopt tot de ‘Avatar Hallelujah’ berg. Dit omdat één van de makers van Avatar hier tijd had doorgebracht en zich hierop inspireerde bij het creëren van de zwevende bergen van Pandora. De bedoeling is dat de nieuwe naam meer toeristen, en dus meer geld oplevert. Nogal tegenstrijdig met de censuurmaatregelen ten aanzien van de film lijkt me.

Met de censuur van Avatar is China echter nog niet aan zijn proefstuk toe. Zo zien we dat Google recentelijk overweegt om zich uit de Chinese markt te trekken. Dit ondanks het feit dat China de grootste groeimarkt ter wereld is wat betreft potentiële internetgebruikers.

Waarom neemt Google zulke drastische maatregelen in overweging? Omdat de zoekrobot zich in China moet onderwerpen aan hele batterij van censuurregels die de bevolking selectieve informatie moeten aanbieden. En omdat Google recentelijk een ‘Cyber aanval’ moest weerstaan van Chinese hackers die probeerden de gebruikersarchieven van google binnen te dringen. De bedoeling was de Gmail accounts van Chinese verzetsstrijders te ‘Hacken’ om zo vitale informatie te verwerven. Ik kan stilaan begrijpen dat de Chinezen zich beginnen te identificeren met de Na’Vi, zeker indien men weet dat in China meer dan 100.000 mensen in dienst van de censuur van het internet!

Google overweegt hier een dappere afweging te maken, met name de werkingsvrijheid van haar zoekrobot, ten aanzien van de vele Yuan’s die de Chinese markt kan meebrengen. Op één of andere manier lijkt ook dit op een soort van Avatarverhaal, binnenin een andere context. Iedereen staat voor zijn idealen, net zoals de Na’Vi.

Zo zie je dat verhalen meer kunnen zijn dan slechts fantasie, maar ook reële gevolgen kunnen dragen. Verhalen zijn pas overtuigend indien je jezelf in de plaats van de personages kunt plaatsen, indien je ze gelooft. Verhalen kunnen motiveren en verleiden, en kunnen in sommige gevallen zelfs de potentieel grootste economische macht ter wereld, een beetje doen wankelen en dwingen tot maatregelen. Hoelang zal het nog duren, vooraleer de Chinese overheid buigt voor haar vrijheidsstrijders, voor haar Chinese Na’Vi?

P.S: China verving Avatar tevens in de 2D zalen door een film over een Chinees nationalistisch feit in de geschiedenis. Toeval?

Thomas Van Rompuy